Historia teatru Lalki "Tęcza"
Początki
Teatr Lalki „Tęcza” został założony w 1946 roku we wsi Tuchomie przez małżeństwo aktorskie – Elżbietę i Tadeusza Czaplińskich. Premierowym spektaklem była Szopka Polska – Ludwika Szczepańskiego wystawiona na Boże Narodzenie w 1946 r.. Z początku był to rodzinny, prywatny teatr wędrowny, który wędrował ze swoimi spektaklami od wsi do wsi wozem zaprzężonym w konie, saniami, a później samochodem ciężarowym zakupionym w urzędzie likwidacyjnym.
Wraz z upaństwowieniem teatru w roku 1966 Tęcza otrzymała stałą siedzibę w Słupsku, przy ul. Waryńskiego 2, gdzie mieści się po dziś dzień.
Historię teatru tworzyło kilka pokoleń wybitnych twórców teatru lalkowego, jednak największy wkład w kształtowanie wizerunku artystycznego Tęczy w XX wieku miała Zofia Miklińska – wieloletnia dyrektorka artystyczna. Za dyrekcji Zofii Miklińskiej i Stanisława Mireckiego (lata 1969 – 1991) w „Tęczy” zorganizowano kilka naukowych sesji poświęconych tradycji i ludowości w polskim teatrze lalek, wiele wystaw scenografii teatralnej, konkursów dla widzów.W tym okresie zrealizowano szereg przedstawień nawiązujących do tradycji i kultury regionu pomorskiego, jak na przykład „Od Polski śpiewanie” J. Galewicza i M. Kossakowskiej, „Kaszubi pod Wiedniem” J. Karnowskiego, Damroka i „Gryf” N. Gołębskiej oraz „Remus – rycerz kaszubski” E. Mazurkiewicza. Interesujące wydaje się, że właśnie ten nurt tradycyjnych podań, legend oraz sztuk opartych na polskich obyczajach i obrzędach przez długie lata wyróżniał „Tęczę” z grona innych teatrów lalkowych w kraju.
Lata 1991-2015
W latach 1991-2015 dyrektorką Państwowego Teatru Lalki „Tęcza” była Małgorzata Kamińska – Sobczyk. W repertuarze teatru pojawiły się wtedy współczesne sztuki dla młodzieży „Samobajka” i „Igraszki z bajką” oraz przedstawienia dotyczące problemów społecznych: narkomanii („Podwórko marzeń”) czy uzależnienia od alkoholu („Zaczarowany Krokus”).
Od 1 września 2015 r. dyrektorem naczelnym i artystycznym „Tęczy” jest Michał Tramer.
Od dnia założenia teatru do dnia dzisiejszego przygotowano ponad 240 premierowych przedstawień. Widowiska te tworzyło wielu wybitnych reżyserów, scenografów, kompozytorów i animatorów.
Warto przypomnieć chociażby takie nazwiska jak: Ali Bunsch, Rajmund Strzelecki, Adam Kilian – sztandarowe postaci polskiej plastyki teatralnej, Jerzy Derfel, Krzesimir Dębski, Katarzyna Gaertner, Witold Lutosławski, Jerzy Maksymiuk, Jerzy Stachurski – czołowi kompozytorzy. W Tęczy tworzyli również wspaniali reżyserzy: Jan Dorman, Janusz Galewicz, Krzysztof Rau, Wojciech Wieczorkiewicz, Stanisław Ochmański.
W ostatnich latach reżyserowali w Tęczy m.in.: Joanna Zdrada, Jacek Popławski, Tomasz Kaczorowski, Matteo Spiazzi, Maciej Gierłowski, Anna Pawelska, Anna Rau, Michał Tramer, Aleksandra Skorupa, Edyta Januszewska, Lucka Svobodova, Katarzyna Dudzic-Grabińska, Chakchi Frosnokkers, Anna Rozmianiec, Beniamin Bukowski, Maciej Nogieć i Tomasz Man.
Autorami scenografii byli ostatnio: Joanna Braun, Yumi Hayashi, Pavel Hubicka, Justyna Banasiak, Olga Ryl-Krystianowska, Agnieszka Wielewska, Bartholomaus Martin Kleppek, Natalia Borys, Anna Adasiak, Jarosław Polanek, Uljana Elizarowa i Sylwia Maciejewska.
Wśród kompozytorów muzyki do spektakli z lat ostatnich wymieńmy: Miłosza Sienkiewicza, Tomasza Giczewskiego, Bartosza Kieresińskiego, Jakuba Woźniaka, Krzysztofa Raua, Alicję Skrzypiec, Magdalenę Gorwę, Ignacego Zalewskiego.
75 lat działaności i liczne nagrody:
-
Grand Prix na VII Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek w Zagrzebiu w 1974 r.
za spektakl „Od Polski śpiewanie” w reżyserii Zofii Miklińskiej;
-
Srebrne Koziołki i nagrodę za reżyserię na Biennale Sztuki dla Dzieci i Młodzieży
w Poznaniu w 1981 r. za spektakl „Przed zaśnięciem” w reżyserii Jana Dormana;
-
I nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie na Sztukę dla Dzieci zorganizowanym
przez Zarząd Główny Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii w 1997 r., za sztukę „Podwórko marzeń”;
-
Główną Nagrodę Krytyków w Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży w Kłodzku w 1999 r. za spektakl „Baśń o…” w reżyserii Małgorzaty Kamińskiej – Sobczyk;
-
Nagrodę za animację w spektaklu „Złote serce” przyznaną przez katowicki oddział ZASP na I Festiwalu Teatrów Lalek „Katowice – Dzieciom” w 2002 r
-
GRAND PRIX XXIII Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci w Nabeul (Tunezja) w roku 2008 za spektakl „Metamorfozy” w reżyserii Krzysztofa Raua;
-
3 nagrody Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek „Złota Magnolia” w Szanghaju (Chiny) w roku 2014: za najbardziej oryginalny spektakl, za najlepszą muzykę i najlepszą scenografię – spektakl „Nieznośne Słoniątko” w reż. Wiktora Klimczuka
Ponadto aż 16 przedstawień doczekało się nagrania dla I Programu Telewizji Polskiej.
Teatr Lalki Tęcza prezentował spektakle w następujących krajach: Rumunia, Niemcy, Ukraina, Rosja, Litwa, Białoruś, Słowenia, Czechy, Słowacja, Serbia, Estonia, Mołdawia, Włochy, Węgry, Finlandia, Turcja, Tunezja, Pakistan, Iran, Indie, Maroko, Łotwa, USA, Chiny, Austria.
Tęcza jest także organizatorem festiwali teatralnych:
-
2001 – X Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek Krajów Nadbałtyckich,
-
2003 - Międzynarodowy Festiwal Teatrów dla Dzieci i Młodzieży Krajów Kandydujących do Unii Europejskiej EUROFEST,
-
2006, 2009 i 2012 – trzy odsłony Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek Krajów Unii Europejskiej EUROFEST,
-
2016 – Międzynarodowy Konwent Lalkarzy „Wokół Źródeł”,
-
2022 – Festiwal Plastyki Teatrów Lalki i Formy Słupsk-Ustka.
Tęcza dzisiaj
Dziś Teatr Lalki Tęcza to nie tylko spektakle dla dzieci realizowane w każdej właściwie formie lalkowej. Lalkarze ze Słupska proponują też tzw. Czwartki Dorosłego Widza. Jedną z najbardziej udanych realizacji w tym cyklu jest „Szwejk” w reż. Joanny Zdrady, czy Mistrz i Małgorzata” w reż. Ch. Frosnokkersa.
W ramach działalności artystycznej obok spektakli teatralnych realizowane są: filmy, słuchowiska, audiobooki, projekty multimedialne, zajęcia i warsztaty edukacyjne – zarówno dla dzieci jak i dorosłych (w tym pedagogów), warsztaty plastyczne oraz integracyjne. Tęcza bierze czynny udział w miejskich i ogólnopolskich akcjach kulturalnych i działaniach charytatywnych.
Dzięki współpracy z Miejską Biblioteką Publiczną w Słupsku powstało Wirtualne Muzeum Lalkarstwa. Ponad 300 lalek z kolekcji Tęczy sfotografowanych w 3D oglądać można w internetowej Bałtyckiej Bibliotece Cyfrowej.
Od 2016 działa przy teatrze Pracownia Edukacji Teatralnej. W ramach niej prowadzone są warsztaty dla różnych grup wiekowych, ale także warsztaty skierowane do pedagogów, mające im pomóc wykorzystywać nasze spektakle w swojej pracy.
Do większości tytułów tworzone są broszury metodyczne, zawierające konspekty lekcji, które nauczyciele mogę przeprowadzić po zobaczeniu konkretnego spektaklu.W marcu 2023 roku Tęcza zmieniła oficjalną nazwę.
Nasza scena to teraz: Teatr Lalki Tęcza w Słupsku.